Bal Mumu Nedir, Ne İşe Yarar?

Arı ürünleri, beslenmede olduğu kadar haricen ve işlevsel kullanımda da yüksek faydalar sunar. Bu arı ürünlerinden biri de bal mumudur.

Arılar, kendi yaşamları için ürettikleri her bir gıda ile insan yaşamına da önemli katkılarda bulunur. Arılar tarafından üretilen doğal gıdalar, güçlü içerikleri ve sayısız faydalarıyla şüphesiz ki bunların başında gelir. Fakat bu canlıların, doğadan aldıkları güç ve eşsiz kabiliyetleri ile ürettikleri gıda harici ürünler arasında da yeri doldurulamaz hazineler bulunur. İşçi arıların petek örmede kullandığı bal mumu ise bu hazinelerin en değerli parçalarından biridir.

Balmumu, arıların peteklerini yapmak için karın halkalarında (segmentlerde) bulunan balmumu bezlerinden salgıladıkları yumuşak sarı veya daha koyu maddedir. Genellikle balmumu deyince arının hazırladığı petekteki mum anlaşılır. Bunun yanında sanayide hazırlanan maddeye de balmumu denir.

Peki arıların uğraşları sonucu üretilen bal mumu nasıl elde edilir, kullanım alanları nelerdir? Bal mumu hakkında merak ettiğiniz her şeyi bu yazımızda sizler için derledik.

Bal Mumu Nedir? Nasıl Üretilir?

Bal mumu, işçi arılar tarafından üretilerek petek yapımında kullanılan doğal bir madde çeşidini oluşturur. Genç işçi arıların (12-18 günlük) vücut anatomileri, bal mumu üretimine uygun bir yapı sergiler. Bu canlıların abdomen (karın) bölgesi üzerinde yer alan halkaların her iki tarafında da mum salgı bezlerinden (bal mumu aynası) belirli dönemlerde sıvı bir madde sızmaya başlar. Bal mumu olarak adlandırılan bu sıvı madde, arılar tarafından çeşitli işlemlerden geçirilir.

Mum salgı bezlerinden sızan sıvı, mum ceplerinde birikir. Hava ile temas eden sıvı katılaşarak minik pulcuklar halini alır. Arılar, pulcukları ayaklarının yardımıyla ağzına taşır. Pulcuklar arılar tarafından çiğnenmek suretiyle yoğrulur. Elde edilen hamurumsu madde (bal mumu) ile petek hücreleri örülür. İşçi arılar yaşlanıp tarlacı arı olduklarında gövdelerindeki bal mumu aynaları körelir. Ve böylece işçi arıların bal mumu üretme görevi sona erer.

İşçi arıların 1 kilogram (kg) bal mumu üretebilmeleri için yaklaşık 8 ila 10 kilogram bal tüketmeleri gerekir. Bu da bal mumunun değerini açıkça ortaya koymaktadır.

Bal Mumu Nasıl Elde Edilir?

Bal mumu elde etmek üzere kullanılan kaynaklar ve yöntemler çeşitlilik gösterirken; aynı zamanda bunlar, bal mumunun kalitesi konusunda da belirleyici faktörler olur. Bal mumu üreticileri tarafından kaynak olarak;

• Sağımı yapılmış petekler,
• Kovan ve çerçeveden elde edilen kazıntılar,
• Eski tip kara kovanların arka kısımlarındaki balsız petekler,
• Hasar görmüş çerçevelerin içerisindeki petekler ve
• Diğer mumlu/petekli kısımlar tercih edilir.

Bu kaynakların içerisinde en kaliteli ürünü veren ise bal hasadı sırasında alınan ballı çerçeveler üzerindeki sırlar olur. Bu sırlardan elde edilen limon sarısı rengindeki bal mumu, birinci kalite ürün olarak sınıflandırılır. Birinci kalite bal mumunu elde etmek için sır tarağı ile kazıma yöntemi uygulanır. Diğer kaynaklarda ise genellikle bıçakla kazınan sır ve petekler uygun özellikteki metal kaplara alınır. Ilık su, kaynar su ya da güneş ısısı kullanılarak eritilen bal mumları, süzülerek içerisindeki kalıntılardan arındırılır. Son aşamada ise nemsiz ortamda kurutulan bal mumları, kullanıma hazır hale gelir.

Bal Mumu Nerelerde Kullanılır?

İçeriğinde 300’ü aşkın bileşen ve 50 farklı aroma barındırdığı tespit edilen bal mumunun en yoğun kullanıldığı sektör, kozmetik sektörüdür. Bu arı ürünü; bakım kremleri, makyaj ürünleri, maskeler, losyonlar vb. pek çok kozmetik ürünün içeriğinde doğal bir ham madde olarak sıkça tercih edilir. Ayrıca bal mumunun en yaygın kullanım alanlarından biri de arıcılık olarak bilinir. Arıcılar, kovan kurulumunda temel petek yapımı için bal mumunu kullanır.

Tüm bunların yanı sıra ısındığında is yapmayan, hoş koku yayan ve ısıya dayanıklılığı yüksek bir madde olan bal mumu, mum yapımında da sık sık kullanılır. Öyle ki bu mumların, hoş kokusu ve güçlü ışığı sebebiyle geçmiş dönemlerde sadece aristokrat sınıf üyeleri ve kraliyet ailelerinin evlerini aydınlattığı bilinir. Ayrıca kiliselerdeki dini ritüellerde kullanılan mumların, minimum yüzde 32 oranında bal mumu içermesi şartı da bu maddenin mum yapımında kullanılması için önemli bir sebep!

Bal Mumu Kullanım Alanları:

• Mum yapımı
• Kozmetik ürün üretimi
• Mobilya ve zemin cilalama
• Arıcılıkta temel petek yapımı
• Bazı boyaların üretimi
• Çeşitli eşyalara su geçirmez özellik kazandırılması
• İlaçların üretimi ve kaplanması
• Heykel yapımı
• Sakız üretimi
• Hediyelik eşya üretimi

Bal Mumu ile Mum Yapımı

Bal mumu ile hazırlanan dekoratif mumlar pek çok yerde bulunabildiği gibi, bu dekorasyon objelerini kendi zevkinize uygun şekilde evde hazırlamanız da mümkün!

Malzemeler:

• Bal mumu (Elde etmek istediğiniz mumun büyüklüğüne göre gramaj tercihi yapabilirsiniz.)
• Uçucu yağlar (Mumunuzun nasıl kokmasını istiyorsanız buna göre bir tercih yapabilirsiniz. (Örn: Hindistan cevizi yağı...)
• Mum fitili
• Çubuk
• Sıcak silikon
• Mum kabı

Hazırlanışı:

Bal mumunu uygun bir kapta benmari usulüyle eritin. Erimiş haldeki bal mumunu ocaktan alarak üzerine 1/5 oranında Hindistan cevizi yağı ilave edip karıştırın. Karışım ılımaya başladığında, içerisine yarım çay kaşığı uçucu yağ ekleyin ve karıştırmaya devam edin. Mum fitilini mum kabının iç-orta kısmına sıcak silikon yardımıyla yapıştırın. Fitilin işlem sırasında sabit durması için çubuğa sarın. Hazırladığınız karışımı mum kabının içine dökün ve donmaya başladığında çubuğu çıkarın. İşte bal mumunuz hazır! Üç gün bekledikten sonra mumunuzu kullanmaya başlayabilirsiniz.